NOWE GUTY - EKOLOGICZNE CENTRUM WARMIŃSKO-MAZURSKIEGO

Jezioro Śniardwy, będące centralnym elementem lokalnego ekosystemu, stanowi największy zbiornik wodny w Polsce o powierzchni 11 416 ha. System wodny obejmujący jeziora Śniardwy, Kaczerajno, Seksty oraz Warnołty tworzy obszar o łącznej powierzchni 113,4 km². To polodowcowe jezioro, położone na wysokości 116 m n.p.m., charakteryzuje się unikalną morfologią z licznymi płyciznami oraz głazami narzutowymi ukrytymi pod powierzchnią wody. Zbiornik posiada dwa odpływy powierzchniowe - Kanał Jegliński prowadzący do jeziora Roś oraz rzekę Wyszkę wpływającą do jeziora Białoławki, co zapewnia naturalną cyrkulację wód w całym systemie.

Wody Śniardw charakteryzują się wysoką jakością biologiczną, co potwierdza obecność rzadkich gatunków wodnych. W jeziorze występuje kiełż, skorupiak uznany za morski relikt polodowcowy, oraz rzadkie odmiany gąbek, w tym Euspongilla lacustris. Ekosystem wodny wspiera również populacje żółwia błotnego, przedstawiciela epoki przedlodowcowej, co świadczy o wyjątkowej wartości biologicznej tego obszaru. System ostrzegawczy funkcjonujący na Wielkich Jeziorach Mazurskich, składający się z 17 masztów sygnalizacyjnych, zapewnia bezpieczeństwo użytkownikom jezior przy jednoczesnej ochronie ekosystemu wodnego.

Obszar Natura 2000 Puszcza Piska, obejmujący 171 854 ha, stanowi ostoję ptaków o randze europejskiej. W skład tego obszaru wchodzi część Puszczy Piskiej z rzeką Krutynią oraz licznymi jeziorami, tworząc mozaikę siedlisk o wyjątkowej wartości przyrodniczej. Kompleks leśny charakteryzuje się dominacją borów iglastych z rzadszymi lasami liściastymi występującymi głównie w pobliżu zbiorników wodnych. Przez obszar przepływają główne rzeki regionu - Krutynia i Pisa oraz wiele mniejszych cieków, które tworzą naturalny system drenażu obszaru.

Puszcza Piska jest siedliskiem przynajmniej 37 gatunków ptaków z Załącznika I Dyrektywy Ptasiej oraz 12 gatunków wpisanych do Polskiej Czerwonej Księgi Zwierząt. Obszar stanowi miejsce lęgów ponad 25% populacji krajowej bielika i cietrzewia oraz co najmniej 1% populacji bociana czarnego, orlika krzykliwego, puchacza, włochatki i rybitwy rzecznej. W obrębie obszaru znajduje się 14 rezerwatów przyrody, w tym Rezerwat Jezioro Nidzkie o powierzchni 2934,71 ha oraz Rezerwat Krutynia o powierzchni 273,12 ha, co gwarantuje ochronę najcenniejszych fragmentów ekosystemu.